ساختمان‌هایی که پس از وقوع بلایای طبیعی آسیب چندانی نمی‌بینند و ساکنان تمامی طبقات در آن‌ها آسایش دارند، توسط افرادی ساخته شده‌اند که در زمینه قالب بندی سقف بتنی و اجرای صحیح آن تخصص داشته‌اند. این افراد تفاوت قالب بندی سقف دال بتنی را با قالب بندی سقف تیرچه بلوک، قالب بندی سقف وافل و قالب بندی سقف عرشه فولادی می‌دانسته‌اند. اگر شما هم قصد دارید که در زمینه قالب بندی سقف و نحوه زیر سازی و قالب بندی سقف و تیر بتنی اطلاعات لازم را کسب کنید و با انواع قالب سقف آشنا شوید، این مقاله را از دست ندهید.
قالب بندی سقف بتنی، یک مرحله پیش از بتن‌ریزی است و پس از اتمام آرماتوربندی سقف انجام می‌شود. از آنجایی که اجرای سقف به‌صورت سنتی دیگر کاربرد چندانی ندارد، در بیشتر پروژه‌های ساختمانی از قالب‌بندی استفاده می‌کنند تا سقف مقاومت لازم را پیدا کند و شکل موردنظر را به خود بگیرد. مقاوم‌سازی سقف توسط میلگرد و بتن به‌صورت مشترک انجام می‌شود و میلگرد به‌نوعی تکمیل‌کننده نقطه‌ضعف بتن است، چراکه مقاومت کششی بتن را افزایش می‌دهد.
نحوه اجرای قالب بندی سقف، به نوع قالب و سقف بستگی دارد که در ادامه هم با انواع قالب سقف و هم با نحوه قالب بندی انواع سقف بتنی آشنا می‌شوید.
در این دسته‌بندی، انواع قالب سقف به سه نوع چوبی، فلزی و پلاستیکی تقسیم می‌شوند:
قدیمی‌ترین نوع قالب سقف، قالب چوبی است که معمولاً در کارگاه ساخته می‌شود. برای ساخت قالب چوبی به دو روش عمل می‌شود:
در حال حاضر استفاده از قالب چوبی کاربرد چندانی در قالب بندی سقف پروژه‌های بزرگ ندارد، چراکه مقاومت این نوع قالب کمتر از فلز است و ساخت آن زمان زیادی می‌برد.
پرکاربردترین قالب بتن در ایران، قالب فلزی است، چراکه استفاده از آن منجر به صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها می‌شود. البته هزینه اولیه تهیه این قالب‌ها به دلیل گران بودن قیمت آهن زیاد است، اما چون پس از بتن‌ریزی آسیبی به آن وارد نمی‌شود، می‌توان بارها از آن استفاده کرد. مقاومت این نوع قالب در برابر بتن‌ریزی از سایر انواع قالب‌ها بیشتر است و برای این‌که به بتن نچسبد، آن را پس از شروع کار روغن‌مالی می‌کنند.
از قالب‌های پلاستیکی بیشتر برای قالب بندی سقف وافل و سایر سقف‌هایی که دارای طرح‌های خاص هستند، استفاده می‌شود. این قالب‌ها در اشکال کروی، مربعی و … ساخته می‌شوند.
در این دسته‌بندی، انواع قالب سقف را به سه نوع یکپارچه دال، میزی و تونلی تقسیم می‌کنند. این قالب‌ها برای ساخت اجزای مختلف سازه بتنی به‌صورت هم‌زمان و با سرعت بالا ساخته می‌شوند. در ادامه با انواع مختلف آن‌ها آشنا می‌شوید:
از این قالب برای قالب بندی سقف دال بتنی استفاده می‌کنند. اگر امکان تأمین جرثقیل و تجهیزات سنگین در پروژه مهیا باشد، می‌توانید با استفاده از این قالب چشمه دال را به‌صورت یکپارچه بتن‌ریزی کنید.
همان‌طور که از نام آن مشخص است، این قالب شکلی شبیه به میز دارد و اجزای آن شامل رویه، پشت‌بند، تیرک و پایه است. از این قالب یکپارچه برای قالب بندی سقف در پروژه‌های انبوه‌سازی استفاده می‌کنند.
قالب تونلی برای قالب بندی سقف و دیوار به‌صورت هم‌زمان و یکپارچه به کار می‌رود. با استفاده از قالب تونلی می‌توانید سرعت بتن‌ریزی را بالا ببرید، اما به یاد داشته باشید که فرایند باز کردن این قالب‌ها سخت و زمان‌بر است.
در سازه‌های بتنی معمولاً اجرای سقف و ستون به‌صورت هم‌زمان انجام می‌شود و به همین دلیل، آرماتوربندی، نحوه زیرسازی و قالب بندی سقف و تیر بتنی صورت هم‌زمان است. زیرسازی یکی از حساس‌ترین فرایندها در سازه‌های بتنی است، چراکه تأثیر زیادی در اجرای صحیح سقف بتنی دارد.
پس از بتن‌ریزی ستون و باز کردن قالب‌های آن، نوبت به زیرسازی سقف می‌رسد. برای زیرسازی سقف بتنی از لوله داربست و جک صلیبی استفاده می‌شود. البته جک‌های صلیبی بیشتر برای اجرای سقف‌های دارای حداکثر ارتفاع ۳.۵ متر کاربرد دارند و برای اجرای سقف‌هایی با ارتفاع بیشتر، باید از داربست بندی استفاده شود.
برای اجرای زیر سازی سقف، ابتدا لوله‌های داربست به‌صورت افقی به میلگردهای انتظار در بالای ستون‌ها بسته شده و در محل تقاطع، هم‌تراز می‌شوند. پس از آن، جک‌های صلیبی زیر لوله‌های داربست قرار می‌گیرند و برای تثبیت جک‌ها، زیر آن‌ها چهارتراش چوبی قرار می‌دهند.
همان‌طور که در بالا خواندید، نحوه قالب بندی سقف بتنی به نوع و متریال اصلی به‌کاررفته در سقف بستگی دارد. در ادامه، با نحوه قالب بندی انواع سقف بتنی آشنا می‌شوید:
دال بتنی، نوعی سقف بتنی یکپارچه است که از به هم پیوستن صفحات بتنی ساخته می‌شود. این نوع سقف، ساده‌ترین و پرکاربردترین نوع سقف در پروژه‌های عمرانی است و برای ساخت آن تنها از میلگرد و بتن استفاده می‌کنند. سقف دال معمولاً در محل پروژه ساخته می‌شود؛ اما ممکن است آن را به‌صورت قطعات پیش‌ساخته بتنی در کارخانه نیز بسازند و تنها عملیات نصب آن در محل پروژه انجام شود. به همین دلیل، قالب بندی سقف دال بتنی به نحوه اجرای آن بستگی دارد.
دال بتنی دارای انواع مختلفی مثل یک‌طرفه، دوطرفه و … است. از آنجایی که تعداد ستون‌های این نوع سقف کم است، استفاده از تعداد زیادی ستون موقت در انواع قالب بندی سقف دال بتنی رایج است. از این ستون‌ها به منظور نگهداری قالب‌ها تا پایان گیرایی بتن استفاده می‌شود.
سقف تیرچه بلوک یکی دیگر از انواع رایج سقف بتنی است که از آن بیشتر در پروژه‌های کوچک استفاده می‌شود. در قالب بندی سقف تیرچه بلوک، ابتدا باید آرماتوربندی و قالب بندی ستون‌ها انجام شود. پس از اجرای ستون‌ها و متصل کردن آن‌ها توسط کفی کشی، نوبت به آرماتوربندی و قالب بندی سقف می‌رسد.
در این نوع سقف، از تیرچه بتنی که دارای میلگرد زیگزاگ و پاشنه بتنی است، به عنوان عضو اصلی استفاده می‌شود. پس از قراردادن تیرچه‌ها با فواصل منظم، میان آن‌ها بلوک سفال یا یونولیت قرار می‌دهند و روی آن‌ها آرماتوربندی و سپس بتن‌ریزی انجام می‌شود.
تفاوت تیرچه کامپوزیت با تیرچه معمولی این است که در تیرچه کامپوزیت، به جای میلگردهای بالا و پایین، از پروفیل فولادی استفاده می‌شود. در قالب بندی سقف تیرچه کرومیت، از ناودانی به عنوان برشگیر و شبکه‌های میلگرد حرارتی استفاده می‌شود و پس از قرار دادن این اجزا روی تیرچه، فرایند بتن‌ریزی را انجام می‌دهند.
تیرچه کرومیت شباهت زیادی به تیرچه کامپوزیت دارد، با این تفاوت که تیرچه کرومیت دارای جان باز است. برای ساخت بال‌های تحتانی آن از تسمه فولادی استفاده می‌شود و بال فوقانی آن را نیز با استفاده تسمه، ناودانی یا نبشی می‌سازند. همانند سقف تیرچه بلوک، در قالب بندی سقف تیرچه کرومیت نیز از بلوک‌های سفالی استفاده می‌کنند و پس از آرماتوربندی روی ترکیب تیرچه و بلوک، بتن‌ریزی انجام می‌شود.
سقف وافل نوعی سقف بتنی است که حفره‌های متعددی دارد و این حفره‌ها، به وسیله قالب‌های پلاستیکی مکعبی ایجاد می‌شوند. کاربرد این قالب‌ها باعث می‌شود که حجم بتن ناکارآمد و فاقد عضو کششی، کاهش پیدا کند. در نتیجه استحکام سقف افزایش یافته و وزن مرده آن کم می‌شود.
در قالب بندی سقف وافل، ابتدا پایه‌های قالب اجرا می‌شوند و سپس قالب‌ها را روی آن سوار می‌کنند. پس از آرماتوربندی فضای میان قالب‌ها و روی آن‌ها، بتن‌ریزی انجام می‌شود.
سقف عرشه فولادی علاوه بر سازه بتنی، در سازه فلزی نیز کاربرد زیادی دارد. برای قالب بندی سقف عرشه فولادی، ابتدا تیرهای فرعی میان ستون‌ها و تیرهای اصلی نصب شده و سپس ورق‌های گالوانیزه را با استفاده از گل‌میخ (برشگیر) به آن‌ها متصل می‌کنند. در مرحله بعد، شبکه مش میلگرد روی ورق‌ها و گل‌میخ‌ها اجرا شده و پس از آن بتن‌ریزی را انجام می‌دهند.
قالب بندی سقف بتنی یکی از مراحل حساس پروژه است که نیاز به نیروی متخصص و باتجربه در تمامی مراحل دارد. همان‌طور که در این مقاله خواندید، نحوه قالب بندی سقف دال بتنی با قالب بندی سقف تیرچه بلوک، قالب بندی سقف وافل و قالب بندی سقف عرشه فولادی تفاوت دارد. به همین دلیل، برای اجرای هرکدام از انواع سقف بتنی، باید پرسنلی را استخدام کنید که علاوه بر آشنایی با نحوه زیر سازی و قالب بندی سقف و تیر بتنی، در زمینه نوع سقف انتخابی شما نیز تخصص داشته باشند.