آیا می دانید انکر بولت ها اجزای حیاتی در سازه هستند که اتصال و یکپارچگی قطعات و مصالح پایه مانند بتن و صفحات فلزی را تضمین می کنند؟
در این مطلب یک نمای کلی از انکربولت ها شامل انواع، روش های نصب و اجرا، کاربردها و جنبه های دیگر آن را بررسی خواهیم کرد. اهمیت درک و اجرای انکربولت به اندازه ای است که می تواند ایمنی و کارایی، موفقیت و طول عمر پروژه های ساختمانی را تضمین کند. بنابراین با ما همراه باشید تا تمام آنچه که باید از این عضو حیاتی سازه بدانید را برایتان تشریح کنیم.
انکر بولت ها نقش مهمی در ساخت و ساز پروژه های مختلف ساختمانی ایفا می کنند، زیرا پایداری و اتصالات ایمن را بین عناصر سازه و فونداسیون ها فراهم می کنند.
انکربولت ها چه برای حمایت از ماشین آلات سنگین، چه اتصال فولاد سازه ای یا تقویت بتن، به عنصری ضروری در صنایع مختلف تبدیل شده‌اند. از انکر بولت یا همان پیچ و لنگر برای چفت و بست کردن صفحات فلزی روی سطوح صلب مثل بتن یا فونداسیون استفاده می کنند.
در واقع یک سر آن درون بتن و سر دیگر آن نیز در صفحات فولادی قرار می گیرد. بنابراین یکی از مهم ترین کاربردهای این قطعه محکم کردن ستون های فولادی روی فونداسیون بتنی است. به علاوه استحکام و تنش تسلیم بالا، مقاومت در برابر شرایط آب و هوا یا آلودگی های شیمیایی از ویژگی های یک انکربولت خوب و مناسب است.
این قطعه مهم و حیاتی در انواع و اشکال و حتی متریال های مختلفی ساخته و تولید می شود که در ادامه به معرفی آن ها خواهیم پرداخت.
انکربولت ها از لحاظ کاربرد در دو دسته مکانیکی و شیمیایی قرار می گیرند. معمولاً از انکر بولت های شیمیایی یا همان چسب کاشت ها برای اتصال میلگرد با بتن استفاده می کنند. این نوع انکر بولت یکی از قوی ترین و مقاوم ترین انواع انکربولت ها است و انعطاف پذیری بیشتری هم نسبت به انکر بولت مکانیکی دارد. به همین دلیل از آن برای بخش هایی که مقاومت زیادی نیاز است، استفاده می کنند.
به علاوه انکربولت های شیمیایی می توانند مقاومت عالی در برابر لرزش و نیروهای دینامیکی از خود ارائه دهند. بنابراین کاربرد اصلی انکربولت شیمیایی ایجاد چسبندگی بیشتر بین میلگرد و بتن در بتن مسلح است. از ویژگی های مثبت انکر بولت شیمیایی می توان به عدم محدودیت در کاشت اشاره کرد، چراکه این بولت ها را می توان در هر عمق و ضخامتی به کار برد.
نوع دیگر انکربولت، انکربولت مکانیکی است. تفاوت این بولت با نوع شیمیایی آن، در نحوه قرارگیری آن در بتن است. این بولت ها به صورت مکانیکی داخل بتن قرار گرفته و عمدتاً از مهره، واشر، یک قطعه استوانه ای و یک پیچ رولی با سر مخروطی شکل تشکیل می شود.
علاوه بر کاربرد، انکربولت ها از نظر شکل و ظاهر نیز با یکدیگر تفاوت دارند و شما می توانید آن ها را مشخصاً از روی ظاهر نیز شناسایی کنید. این دسته بندی به شکل زیر است:
جی بولت ها درست همانند اسمشان به شکل حرف “J” انگلیسی هستند و بعد از نصب داخل بتن، با انتهای منحنی و عصا شکل خود نمایان می شوند. آن ها اغلب برای اتصال قطعاتی مانند صفحه ستون یا ستون، به سطوح بتنی و فونداسیون و یا پروفیل های گرد و مربعی شکل استفاده می شوند.
این نوع انکر بولت دو رزوه در دو سر خود دارد و به دلیل شباهتش به حرف انگلیسی (U) به نام یو بولت یا کرپی شهرت دارد. این نوع بولت بیشتر در صنایع پتروشیمی استفاده شده و از آن در مهار لوله ها کمک می گیرند.
استاد بولت (Stud Bolt) به راحتی مونتاژ شده و به دلیل قیمت مقرون به صرفه و هزینه پایین تعمیر و نگهداری، مورد توجه پیمانکاران و سازندگان قرار می گیرد. بزرگترین مزیت استفاده از استاد بولت در یک پروژه، کاهش بسیار زیاد زمان ساخت است. بیشترین کاربرد این نوع انکر بولت در اتصال لوله ها، تاسیسات ساختمانی و شیر آلات است. بد نیست بدانید استاد بولت خود انواع مختلفی دارد که در ادامه با آن ها آشنا می شویم:
بولت چشمی یا آی بولت، به انکربولتی گفته می شود که از یک طرف دارای حلقه است. وجود حلقه باعث شده تا بتوان از این بولت برای کارهای جابجایی اجسام و آویزان کردن طناب، نوار یا زنجیر استفاده کرد.
انکر بولت مستقیم یا سردار دارای یک سر شش ضلعی یا مربعی در یک طرف است که در بتن کاشته می شود.
انکر بولت مستقیم با آستین که شبیه بولت های معمولی است، اساساً در اتصال اجزای سبک مثل آجر به بتن استفاده شده و طول کشیده تری نسبت به سایر بولت‌ها دارد.
انکربولت ها در نحوه کاشت نیز با یکدیگر متفاوت هستند و آن ها را بسته به نحوه قرارگیری در بتن می توان در دسته های گوناگونی قرار داد. این تقسیم بندی عبارتند از :
این نوع انکر بولت ها قبل از گیرش بتن داخل آن قرار می گیرند، به معنای دیگر در بتن مرطوب کاشته می شوند.
انکر بولت های پس از نصب یا Post-Installed، بولت هایی هستند که پس از گیرش پایه بتنی داخل آن نصب می شوند. برای کاشت و نصب این بولت ها، یک سوراخ در بتن ایجاد شده و سپس بولت در سوراخ نصب می شود.
این انکربولت ها برای محکم کردن مواد و مصالح مختلف بر روی سطوح چوبی یا فلزی استفاده می شوند. برای نصب بولت های Expansion، ابتدا در سطح بتن سوراخ‌هایی ایجاد شده و سپس انکربولت را داخل این سوراخ ها قرار می دهند.
انکربولت برای محکم کردن و چسباندن قطعات مختلف سازه به بتن یا سطح فلزی طراحی شده و معمولاً در پروژه های ساختمانی برای اتصال تجهیزات، ستون ها، فولاد سازه ای و غیره استفاده می شود. این بولت ها معمولاً انتهایی رزوه‌دار یا قلاب‌دار دارند که از سطح بتن بیرون می زند.
از سوی دیگر اما رول بولت، پیچی است با سر صاف و استوانه ای و مهره و واشر. رول بولت زمانی استفاده می شود که ظاهری صاف و بدون هیچ گونه قسمت بیرون زده از مصالح پایه مد نظر باشد. به همین دلیل هم معمولاً اتصال بدنه رول بولت و مصالح پایه با استحکام بالایی صورت می گیرد. آنها اغلب در ساخت و ساز، مونتاژ مبلمان و مونتاژ خودرو کاربرد دارند. به طور خلاصه، تفاوت اصلی بین انکر بولت ها و رول بولت ها کاربرد و طراحی آن ها است.
روش های مختلفی برای گیرایی و عملکرد انکر بولت وجود دارد که در ادامه آن ها را بررسی خواهیم کرد:
در روش Friction and Expansion که آن را روش اصکاکی و انبساطی می نامند، انکربولت از طریق ایجاد اصطکاک بین مصالح، بارهای مختلفی را تحمل می کند. این روش یکی از آسان ترین روش های نصب و گیرایی انکربولت هاست.
در روش Bonding یا چسبندگی، انکربولت باعث چسبیدن میلگرد به مصالح پایه شده و از این طریق بار و فشار زیادی را تحمل می کند. در این روش عمق و قطر بولت هیچ محدودیتی ندارد.
در این روش که به روش Keying شهرت دارد، انکر بولت داخل سوراخی که از قبل داخل بتن تعبیه شده، قرار می گیرد. قدرت باربری و ظرفیت دینامیکی مصالح در این روش افزایش پیدا می کند.
همانطور که از نامش مشخص است، این روش ترکیبی از روش های چفتی و اصطکاکی است. به معنای دیگر در این روش انکر بولت می تواند هم به روش چفتی و هم به روش اصطکاکی گیرایی پیدا کند.
انتخاب نوع انکربولت یکی از دغدغه های بزرگ و مهم سازندگان است. این قطعات وظیفه اتصال و نگهداری اجزای سازه را بر عهده دارند و اگر به درستی انتخاب نشوند، می توانند ضررهای جبران ناپذیری وارد کنند. بنابراین بهتر است پیش از هر چیزی در مورد عواملی که باید حین انتخاب انکر بولت مناسب به آن ها دقت کرد، صحبت کنیم. این عوامل عبارتند از:
شرایط آب و هوایی و جغرافیایی، میزان رطوبت یا مواد شیمیایی می تواند روی عملکرد انکر بولت ها تأثیر زیادی بگذارد. به همین دلیل هم شرایط محیطی و آب و هوایی هنگام انتخاب این قطعات مهم باید حتماً در نظر گرفته شود. برای مثال در پروژه هایی که در بستر دریا قرار دارند و یا پروژه های پتروشیمی که در معرض مواد شیمیایی و سولفات و فسفات و غیره هستند، نوع خاصی از انکربولت مورد نیاز است. از سوی دیگر این بولت ها از متریال های مختلف ساخته می شوند. بنابراین می توان به راحتی انکربولت مناسب برای هر آب و هوایی را انتخاب و استفاده کرد.
انواع بولت ها میزان بار ۱۰ تا ۱۵۰۰۰ را می توانند تحمل کنند. بنابراین انتخاب انکربولت مناسب برای هر پروژه به کاربرد و محل قرارگیری آن بستگی دارد.
نوع باری که به انکر بولت وارد می شود نیز در انتخاب آن تأثیر مستقیم دارد. بار وارد بر انکربولت ها به دو دسته بارهای استاتیکی و بارهای دینامیکی تقسیم می شوند، مانند شوک وارد بر سازه، زلزله و غیره.
به طور کلی انکر بولت ها به دو روش نصب و اجرا می شوند. در روش اول انکربولت به صورت همزمان به پلیت یا صفحه فلزی، از طریق پیچ و مهره نصب و اجرا می شود. روش دیگر اما کاملاً برعکش روش همزمان است. در این روش ابتدا انکربولت نصب و در زمانی بعد از آن مصالح و قطعات دیگر مانند آرماتورها یا میلکردها نصب می شوند.
کاربردهای انکر بولت به قدری زیاد است که نمی توان تمام آن ها را در این مطلب پوشش داد. از این قطعات مهم نه تنها در ساختمان سازی بلکه در صنایع دیگر مانند خودرو سازی نیز استفاده می کنند. اما برخی از مهم ترین کارکردهای انکر بولت عبارتند از:
جالب است بدانید اگر پروژه ساختمانی شما نیاز به انکربولت ویژه ای داشته باشد، می توانید آن را به صورت شخصی سازی طراحی کنید. عواملی که روی طراحی انکر بولت ها تأثیر دارند، شامل موارد زیر می شوند:
فرآیند نصب و نحوه کاشت نقش مهمی در عملکرد و دوام انکر بولت ایفا می کند. در ادامه با مراحل کلی نحوه کاشت انکر بولت بیشتر آشنا می شویم:
از مته مناسب برای ایجاد سوراخی در بتن با قطر و عمقی که سازنده تعیین کرده است، استفاده کنید. برای حفاری کارآمد می توانید از دریل چکشی یا بتن کن چرخشی استفاده کنید.
هر گونه زباله یا گرد و غبار را با استفاده از برس سیمی، هوای فشرده یا جاروبرقی از سوراخ ایجاد شده خارج کنید. تمیز بودن این حفره چسبندگی مناسب انکر بولت را تضمین کرده و خطر خرابی را کاهش می دهد.
انکر بولت را در حفره ایجاد شده قرار دهید. در این مرحله باید از عمق مناسب انکربولت مطمئن شوید. همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، شرایط اجرای انکربولت متفاوت است و شما می توانید هر کدام از این ۳ روش را بسته به نوع انکر بولتتان انتخاب کنید.
با توجه به وظیفه مهم انکربولت ها و کاربردهای گسترده آن ها، شرکت ها و کارخانه‌های مختلفی در ایران انکربولت تولید می کنند. در ادامه ۱۰ تولید کننده برتر انکر بولت را به شما عزیزان معرفی می کنیم:
انکربولت‌ها وظیفه اتصال قطعات مختلف به مصالح پایه را بر عهده داشته و در صنایع مختلفی کاربرد دارند. بنابراین هنگام خرید انکر بولت باید به کارکرد و متریال مورد نیاز توجه داشته باشید. همچنین انکربولت ها انواع و اقسام مختلفی دارند و هر نوع میزان بار مختلفی را تحمل می کند. بنابراین میزان بار وارده و نوع و راستای بار وارده بر انکربولت در انتخاب آن موثر است. همچنین هنگام انتخاب انکر بولت باید به شرایط آب و هوایی، فاصله انکربولت از لبه مصالح پایه، نوع مصالح پایه و قطر و عمق کاشت نیز توجه شود.
استاندارد انکر بولت به استاندارد طراحی و نصب آن گفته می شود که توسط سازمان استاندارد آمریکایی (ASTM) تعریف شده است و ما آن را به عنوان ASTM F1554 می شناسیم. هر انکر بولتی بنابر کارکرد و نحوه نصبش تعریف می شود و مشخصات فنی خاص خود را دارد. در جدول زیر می توانیم متریال و جنس انکربولت، ابعاد و استاندارد پیچ، واشر و مهره اتصالی آن ها را مشاهده کنیم:
| متریال انکر بولت | استاندارد پیچ یا انکر | استاندارد مهره |
| آلیاژ فولاد | ASTM A 193 Gr. B7 | ASTM A 194 Gr. 2H or A 563 Gr. DH |
| فولاد کم‌کربن | ASTM A 307 Gr. A or A 36 | ASTM A 563 |
| فولاد با کربن متوسط | ASTM F 1554 Gr. 55 | A 563 Gr. D |
| فولاد پرکربن | ASTM A 325 or A 321 | ASTM A 194 or A 563 |
انکر بولت ها همان پیچ و بست هایی هستند که قطعات و اجزای مختلف یک سازه را به مصالح پایه مانند بتن یا صفحات فلزی نصب می کنند. انتخاب صحیح و مناسب انکر بولت ها به طور مستقیم روی استحکام و دوام کلی پروژه و سازه تأثرگذار هستند، به همین علت در این مطلب صفر تا صد انکربولت را بررسی کردیم و با جنبه های مختلف آن از کاربرد گرفته تا نحوه اجرا و کاشت آشنا شدیم. اگر شما نیز تجربه ای در این زمینه دارید می توانید آن را با ما و سایر مخاطبان ما به اشتراک بگذارید.